गए डोकामा पानी बोक्ने दुःख

दमौली– तनहुँको ऋषिङ गाउँपालिका–१ गैह्राखुदीका ६६ वर्षीया खगीमाया आले झिसमिसे उज्यालो हुन नपाउँदै डोको बोकेर खानेपानीको व्यवस्था गर्न घरबाट निस्कनुपथ्र्याे । गाउँमा खानेपानीको चरम अभावसँगै आलेलाई खानेपानीको जोहो गर्न निकै कठिन थियो ।

“उठ्न नपाउँदै कसरी खानेपानी व्यवस्थापन गर्ने भन्ने पीरले साह्रै सताउँथ्यो,” आलेले भने , “घरबाट तीन घण्टा हिँडेर डोकोमा पानी बोक्नुपर्ने दुःख शब्दमा बयान गर्न सक्दिन ।” तर, अहिले घरमै खानेपानी धारा जडान भएपछि भने आलेको दैनिकी बदलिएको छ । खानेपानी व्यवस्था गर्न डोको बोकेर तीन घण्टा हिँड्नुपर्ने दुःखको दिन अब आलेलाई छैन । घरमै भएको धारा खोलेपछि पानी आएको देख्दा आलेलाई सपना जस्तै लागेको छ । “घरमै पानी आउला र जस्तो लाग्थ्यो,” आलेले भने , “घरमै धारा जडान भएपछि साह्रै खुशी लागेको छ ।”

घरमा खानेपानी धारा जडानपछि सोही ठाउँका ५८ वर्षीया सिरमाया थापाको मुहारमा पनि खुशी छाएको छ । खानेपानीको अभावले बिहानै कुवामा पुगेर पानीको जोहो गर्नुपर्ने अवस्था अन्त्य भएपछि थापाले भने , “खानेपानीका लागि जे जस्तो दुःख गरियो, अब त्यस्तो दुःखको दिन नआओस् ।”

खानेपानी तथा सरसफाइ डिभिजन कार्यालयमार्फत डाँडाखुदी गैह्राखुदी खानेपानी आयोजना निर्माणपछि यहाँका स्थानीयवासी हर्षित छन् । नेपाल सरकारको रु ५९ लाख ९२ हजार र स्थानीय उपभोक्ताको रु १३ लाख ८० हजार गरी कूल रु ७३ लाख ७२ हजारको लागतमा खानेपानी आयोजना निर्माण सम्पन्न भएको डिभिजन प्रमुख हरिप्रसाद तिमिल्सिनाले जानकारी दिए ।

आर्थिक वर्ष २०७०÷७१ मा डिपिआर भएको उक्त आयोजना २०७१÷७२ मा निर्माणको चरणमा गएको थियो । आयोजनाको डिपिआर तयार गर्दा रु ९९ लाख ९६ हजार १२० लागत लाग्ने अनुमान गरिए पनि अनुमानभन्दा कम लागतमै आयोजना निर्माण सम्पन्न भएको हो ।

आयोजनामार्फत ७७ घरधुरी, एक विद्यालय र एक संस्थामा खानेपानी सुविधा पुगेको छ । आयोजनाबाट ५७६ जना लाभान्वित भएको खानेपानी आयोजना उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष दीपक रानाले जानकारी दिए । रानाका अनुसार घरघरमै धारा जडान भएपछि स्थानीयवासीको दैनिकीमा परिवर्तन आएको बताए । रानाले भने , “खानेपानीको सुविधा पुगेपछि स्थानीयवासीलाई खानेपानीको सुविधासँगै करेसाबारीमा पनि पानी प्रयोग गर्न पुगेको छ ।”

दीपक निम्न माविका शिक्षक देवबहादुर थापाले विद्यालयमा धारा जडानपछि विद्यार्थीलाई खानेपानी सहज भएको जानकारी दिए । खानेपानी सुविधा नहुँदासम्म शिक्षकहरुले नै डोकोमा बोकेर विद्यालयमा खानेपानी व्यवस्था गर्दै आएका थिए । विद्यालयका पूर्वप्रधानाध्यापक एवं स्थानीयवासी डम्बरसिंह थापाले सपनामा पनि डोको बोकेको देख्ने यहाँका स्थानीयवासीलाई खानेपानी सुविधा आएपछि यस्तो दिन पनि आउँछ र भन्ने लागेको बताए ।

‘लिफ्ट’ प्रविधिमा आधारित उक्त खानेपानी आयोजनाका लागि २० हजार लिटर क्षमताको दुईवटा ट्याङ्की निर्माण गरिएको छ । ७५० मिटर प्रसारण लाइन रहेको आयोजनाको उचाइ मुहानदेखि पानी ट्याङ्कीसम्म १५० मिटर रहेको छ भने वितरण लाइन चार हजार १५० मिटर रहेको छ । यस प्रविधिमा आधारित खानेपानी आयोजना भएकाले मर्मतसम्भारमा विशेष ध्यान दिनुपर्ने खानेपानी तथा सरसफाइ डिभिजन प्रमुख तिमिल्सिनाले बताए । “अब यसको सम्पूर्ण जिम्मेवारी उपभोक्तामा गएको छ,” तिमिल्सिनाले भने , “आयोजना दिगो रुपमा सञ्चालन गर्न कोष खडा गर्नुपर्ने हुन्छ ।”