एकै टहरामुनि डायलाइसिस गर्ने १२ बिरामी : छाक टार्न माम छैन, औषधि किन्न दाम छैन

काठमाडौं-काठमाडौंको वनस्थलीस्थित राष्ट्रिय मिर्गौला उपचार केन्द्रछेवैको सानो टहरामा एक दर्जन मिर्गौला बिरामीको वास छ । शनिबार नयाँ पत्रिकाकर्मी पुग्दा उनीहरू आँगनमा साँझपखको घाम तापिरहेका थिए ।

अधिकांश बिरामीको अनुहार सुन्निएको छ । साताको दुईपटक गरेर आठ घन्टा नियमित डायलाइसिस गर्नुपर्ने उनीहरूले लकडाउनपछि चार घन्टा मात्रै सेवा पाइरहेका छन्, जसले गर्दा रोगले च्याप्दै गएको छ । बिरामीका कुरुवा र परिवारका सदस्यलाई यसले थप पिरोलेको छ ।

यिनैमध्येकी एक हुन् रुकुम ज्यामिरकोटकी मीना मल्ल । १४ वर्षीय छोरो गणेशको नियमित डायलाइसिस गराउन उनी दुई वर्षदेखि श्रीमान्सँगै यहाँ बसिरहेकी छिन् । गणेशको एउटा मिर्गौला काम नलाग्ने भएपछि यसअघि नै निकालिसकिएको छ । बचेको अर्को मिर्गौला डायलाइसिसको भरमा चलेको छ । तर, लकडाउनयता डाइलाइसिस सेवा पनि आधा मात्रै पाउन थालेपछि आमा मीनाको मन अत्तालिएको छ । ‘कोठाबाट बाहिर निस्कन पनि मन लाग्दैन । न निद्रा लाग्न, न खाना रुच्छ । चिन्ताले मन मात्रै आत्तिएको छ,’ उनले भनिन् ।

मीनाका छोरालाई दुई वर्षअघिको फागुनमै मिर्गौलाको समस्या देखिएको थियो । तर, मेसो पाइनन् । श्रीमान् परु मल्ल रोजगारीका लागि भारतमा थिए । गाउँमा भएजति धामी, झाँक्री सबैलाई देखाइन्, तर उनीहरूले सन्चो बनाउने सम्भवै थिएन । रोगले च्याप्दै गएपछि एक रात त उनका छोरा बेहोस नै भए । ‘रातिको २ बजे छोरो बेहोस भएर मरेजस्तै भयो,’ मीनाले सम्झिइन्, ‘मसँग मोबाइल त थियो, तर अरूको नम्बर लगाउन जान्दिनँ थिएँ । त्यो रात छटपटाएरै बितायौँ । अर्को बिहान छोरालाई तीन घन्टा बोकेर गाडी चढ्ने ठाउँसम्म ल्याएर नेपालगन्ज अस्पताल पुर्‍याएँ ।’

त्यहीँबाट सुरु भयो मीनाको छोरो बचाउने संघर्षको यात्रा । नेपालगन्ज अस्पतालले काठमाडौं रेफर गरेपछि शिक्षण अस्पताल पुगिन् । करिब एक महिना आइसियूमा राखेपछि गणेशलाई होस आयो । छोराले आँखा खोलेपछि मीनाको मन पनि केही हलुँगो भयो । तर, उनको खुसी धेरैबेर टिकेन । डाक्टरले ‘छोराको दुवै मिर्गौला खराब छ, एउटा त झिकेर फाल्नुपर्छ, अर्को फेर्नुपर्छ’ भनेपछि उनी छाँगाबाट खसेझै भइन् ।

मीनासँग डाक्टरले सुझाएको नगर्नुको विकल्प पनि थिएन । जेनतेन एक लाख २५ हजार ऋण काढेर छोरोको बिग्रेको मिर्गौला फालिन् । ‘भएको पैसा नेपालगन्ज र काठमाडौंमा उपचार र आउजाउ गर्दैमा सकिइसकेको थियो,’ मीना दुस्खको फेहरिस्त सुनाउँछिन्, ‘हारगुहार गरेर छोराको एउटा मिर्गौला फाल्न ऋण काढेरे पैसा जम्मा गर्‍यौँ ।’ अर्को चुनौती अझै पहाडझै अगाडी नै थियो, मृगौला प्रत्यारोण गर्न पैसाको जोहो गर्नु ।

त्यसयता मीनादम्पतीको बसाइ काठमाडौंमै छ । लकडाउन नभएको भए उनीहरू अहिले छोराको मिर्गौला प्रत्यारोपणका लागि पैसा ऋण खोज्न संघर्ष गरिरहेकी हुन्थे । डाक्टरले मीनाको मिर्गौला छोरालाई दिन मिल्ने बताइसकेका छन् । मिर्गौला दानका लागि सबै जाँच पनि भइसकेको छ । कुरा पैसामा अड्किएको छ । डाक्टरले मिर्गौला प्रत्यारोपण गर्न सात–आठ लाख खातामा ठिक्क पारेर आउनु भनेका छन् । त्यत्रो रकम जुटाउन मिनालाई त्यसै महाभारत छ । झन लकडाउनले छोरोका ज्यान बचाउने सञ्जिवनी डायलाइसिसमा समेत कमी गरिदियो । नयाँपत्रिका दैनिकबाट