मौसम परिबर्तन संगै कसरी स्वस्थ रहने -डा. राज्यश्वरी राज्यलक्ष्मी सिहं ठकुरी

काठमाडौँ – विश्वभर कोरोना भाइरस फैलिएर महामारी रुप लिईरहेको अबस्थामा हामीले गर्मि मौसममा अन्य स्वास्थ्य सम्बन्धि कुराहरुमा समेत ध्यान दिनु पर्ने देखिन्छ । कोरोना भाइरस बाट बच्न र लाग्न नदिन हामीले सामान्य नियमहरु पालना गरेको खण्डमा अर्थात सचेत रहेको खण्डमा हामीले हाम्रो सुरक्षा गर्न सक्छौ । सरकार द्वारा जारि तथा स्वास्थ्यकर्मीहरुको सल्लाह सुझाबलाइ हामीले दैनिक रुपमा पालना गर्न सके रोग नियन्त्रण गर्न सजिलो हुनेछ । तसर्थ सरकारी आधिकारिक जानकारी तथा स्वास्थ्यकर्मीहरुको सल्लाह सुझाबलाइ पालना गर्ने गरौं।

मौसम परिवर्तनसँगै मुलुकभरका विभिन्न स्वास्थ्य संस्थाहरुमा बिरामीहरुको घुँइचो लाग्न थाल्छ । सयम अनुसार जाडो र गर्मी दुवै मौसममा फरक फरक रोगको सिकार भएर अस्पताल भर्ना हुनेको संख्या हरेक वर्ष बढ्दै गएको छ । मौसम परिवर्तनको असरलाई मानव शरीरले तत्कालै परिवर्तन गर्न नसक्ने हुँदा जो कोही पनि बिरामी हुन्छ ।

गर्मीको मौसम शुरु भएपछि धेरै प्रकारका बिरामीहरु देखा पर्छन् । विशेषगरी मौसमी रुघाखोकी, झाडापखाला, ज्वरो, मलेरिया, डेंगु, ठेउलालगायतका रोगहरु देखा पर्छन् । त्यसैगरी गर्मीमा किटजन्य रोगहरु लाग्ने संभावना, सर्पले टोक्ने, चक्कर लाग्ने, बेहोस हुने, थकाइ लाग्ने संभावना पनि उत्तिकै हुनेगर्छ । गर्मीको समयमा अधिकांस रोगहरु खानेकुरामा भएको प्रदुषणले हुने गरेका छन् । गर्मीको समयमा लाग्ने अधिकांश रोगहरु खानेकुरामा हुने मिसावटबाट हुने गरेका छन् । अहिले विषेशगरी किटजन्य रोगको संक्रमण पनि बढ्दो हुनाले सकेसम्म सरसफाइमा नै ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ । व्यस्त र बदलिँदो जीवनशैलीका कारण खानपानमा आम मानिसले हेलचेक्राइ गर्ने, घर बाहिरको खानेकुरा बढी खाने प्रचलन बढेकाले मौसमी रोगका बिरामीहरु बढ्ने गरेका छन् ।

यतिबेला गर्मी बढेको छ । जाडोयाममा भन्दा यो समयमा तुलनात्मक रूपमा स्थास्थ्य समस्या बढी हुने गर्छ । गर्मीमा धेरै पसिना निस्कने हुँदा शरीरमा पानीको मात्रा कम हुन्छ । त्यसैले, पानीको सेवन बढाउनुपर्छ । यसले जलवियोजन हुन पाउँदैन । प्रशस्त पानी पिउनाले शरीरको तापक्रम पनि सन्तुलित रहन्छ । गर्मीयाममा यी कुराहरूमा ध्यान दिनुपर्छ :

चियाकफी कम पिउनुहोस्

सबैजसो मौसममा चियाकफी पिउने बानी अधिकांशको हुन्छ । तर, गार्मी याममा भने चियाकफी काम पिउनुपर्छ । किनकि, यसले शरीरमा सुगरको लेबल बढाइदिने हुनाले धेरै स्वास्थ्य समस्या उत्पन्न हुन सक्छ । साथै, यसले शरीरमा पानीको मात्रा पनि कम गराउँछ ।

चिसो पेयपदार्थबाट टाढै रहनुहोस्

गर्मीमा तपाईं चिसोपानी जति नै पिउनुहोस्, यसबाट तपाईंको प्यास मेटिँदैन । पेयपदार्थको चिसोले रक्त नली खुम्च्याइदिने हुनाले यसबाट शरीरमा निकै असहजता उत्पन्न हुन्छ । गर्मीमा चिसो पेयपदार्थको सट्टा फलफूल तथा जुसको सेवन बढाउनुहोस् । शरीरलाई सन्तुलित र स्वस्थ राख्न यसले ठूलो सहयोग पुर्‍याउँछ ।

ड्राई फ्रुट्स कम खानुहोस्

सजिलो र छिट्टो हुने भएकाले ड्राई फ्रुट्सको सेवन धेरैले गर्छन् । तर, यस्ता खाद्यपदार्थले शरीरको तापक्रम बढाउने हुनाले गर्मीमा खानु हुँदैन । ड्राई फ्रुट्सको सट्टा ताजा फलफूल नै सेवन गर्नुहोस् । ड्राई फ्रुट्स खानैपर्ने अवस्था आए पानीमा केही समय भिजाएर खान सक्नुहुन्छ ।

शरीरलाई गर्मी गर्ने खानेकुरा नखाऔं

पालुङ्गो, मुला, लसुन तथा प्याजजस्ता गर्मी गराउने पदार्थ खानु हुँदैन । साथै, खाना बनाउँदा मसालाको प्रयोग पनि कम गनुपर्छ ।

गुलिया खानेकुरा नखाऔं

गुलिया खानेकुराले शरीरमा गर्मी पैदा गर्छ । त्यसैले, चिनी, महलगायतको सेवन कम गर्नुहोस् । यस्ता विभिन्न उपाय अपनाई गर्मीमा स्वस्थ र स्फूर्तिलो रहन सकिन्छ ।