सरकारी अस्पतालमा शौचालयको कन्तविजोग

काठमाडौं – कुनै पनि सङ्क्रमण र रोग फैलन नदिन अस्पतालका शौचालय सबैभन्दा व्यवस्थित हुनुपर्छ । तर उपत्यकाका सरकारी अस्पतालमा गएर शौच गर्न जाने नै निराश हुन्छन् ।

कतिपय सरकारी अस्पताल यति दुर्गन्धित र फोहोर हुन्छन्, त्यहाँ जाँदा नाक थुन्नुपर्छ । शौचालयमा कतै पानी छैन, कतै चुकुल छैन, बत्तीको व्यवस्था छैन । कतिपय अस्पतालका शौचालयमा प्लास्टिक, पानीका बोतल, खैनी, सुर्ती र चुरोटका खोल र अन्य फोहोरले भरिएका छन् । अस्पतालको शौचालयभित्र पस्दा शौच होइन, वान्ता आउने खालका छन् । अस्पताल आउने सेवाग्राही भन्छन्, ‘‘शौचालय त कन्तविजोगै देखियो ।’’

नेपालकै सबैभन्दा पुरानो र सरकारको प्राथमिकतामा परेको अस्पताल हो महाबौद्धस्थित वीर अस्पताल । वीरमा देशभरिबाट दैनिक दुई हजार पाँच सय बिरामी उपचारका लागि आउने गर्छन् । तर सरकारको सबैभन्दा जेठो र प्राथमिकतामा रहेको यही वीर अस्पतालमै शौचालयको अवस्था नाजुक छ ।

वीर अस्पतालमा रहेका शौचालयमा गएर दिसा वा पिसाब गर्न सक्ने अवस्था छैन । विगतमा पद्मा अर्याल स्वास्थ्य राज्यमन्त्री हुँदा वीर अस्पतालको शौचालयबाट सरकारी अस्पतालको सुधार अभियान थाल्नुभएको थियो । तर अहिले त्यही वीर अस्पतालमा रहेको शौचालयमा गएर दिसा, पिसाब गर्न सक्ने अवस्था छैन ।

वीर अस्पताल सरकारको सबैभन्दा ठूलो अस्पताल हो । प्रतिनिधिका रूपमा वीरलाई लिन सकिन्छ । तर वीरजस्तै अन्य सरकारी अस्पतालको दुर्दशा यस्तै छ । नरदेवीस्थित आयुर्वेदिक अस्पतालको शौचालय पनि त्यस्तै दुर्गन्धित छ । त्यहाँ पनि दिसा, सिसाका टुक्रा, प्लास्टिक रहेकाले शौच गर्न सक्ने स्थिति छैन । शौचालयमा पानी आउँदैन ।
गोरखापत्र दैनिकले लेखेको खबर अनुसार, भक्तपुरस्थित राष्ट्रिय क्षयरोग केन्द्रमा रहेको शौचालयको अवस्था पनि त्यस्तै हो । त्यहाँ फोहोरको डङ्गुर छ । शौचालयमा दुर्गन्ध फैलिएको छ । पान, पराग, खैनी, सुर्तीका टुक्राहरू भेटिन्छन् । कहिल्यै पनि सफा हुँदैन ।

कान्ति बाल अस्पतालको शौचालय पनि फोहोरले भरिएको छ । शौच गर्न नगइनहुने व्यक्ति मात्र कान्ति अस्पतालको शौचालयमा पस्ने गर्छन् । कान्तिको शौचालय देख्दैमा घिन लागेर आउने खालको छ । नाक थुनेर पिसाब फेर्नुपर्ने अवस्था छ ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षण अस्पतालमा रहेका सबै शौचालय दुर्गन्धित छन् । गन्हाएर शौच गर्ने अवधिसम्म पनि बस्न सकिँदैन । बालरोग विभाग छेउमा रहेको शौचालयमा शौच गर्न जाने हो भने पिसाबको एक र दिसाको दुई रुपियाँ लिइन्छ । खुद्रा पैसा छैन भन्दै पाँच रुपियाँ लिने गर्छन् । त्यो पाँच रुपियाँले एक दिनभरि पिसाब गर्न आउनुस् न भन्दै पठाइन्छ ।

स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयका प्रवक्ता महेन्द्र श्रेष्ठले अस्पताल सुधार गर्न सबैभन्दा पहिले शौचालयमा सुधार गर्नुपर्ने बताए ।

यसअघि तत्कालीन राज्यमन्त्री अर्यालले वीर अस्पतालको शौचालयबाट अस्पताल सुधारको प्रयास गरेका थिए ।
पछि मन्त्री फेरिएसँंगै सरसफाइमा ध्यान दिइएन । शौचालय सफा गर्नुपर्छ भन्दै मन्त्री हिँड्नु विडम्बनाको विषय भएको शिक्षण अस्पतालमा उपचार गर्न आउनु भएको जानकी नेम्वाङ बताउछन् ।

वीर अस्पतालका निर्देशक डा. केदार सेन्चुरी भने शौचालयजस्तो विषयमा आफूले हेर्न नभ्याएको बताउछन् ।